Một cách đơn giản, kỹ năng lãnh đạo là khả năng tạo ảnh hưởng tới người khác. Do đó, bất kì ai có khả năng tạo ảnh hưởng tới người khác đều có tố chất làm lãnh đạo hay có kỹ năng lãnh đạo.
Kỹ năng lãnh đạo không chỉ là kỹ năng thiết yếu với những người được gọi là “lãnh đạo”, kỹ năng lãnh đạo cần thiết ở mọi cấp bậc trong tổ chức và trong xã hội.
Lãnh đạo sẽ có nghĩa khác nhau với mỗi người, với mỗi văn hóa, và trong mỗi trường hợp cụ thể nhưng sẽ luôn có 1 điểm bất biến, một người lãnh đạo tốt sẽ giúp tập thể thành công. Người lãnh đạo thiết lập tầm nhìn, chiến lược cho tổ chức và thay đổi khi khi cần thiết. Lãnh đạo là vẽ ra tấm bản đồ, chỉ cho mọi người thấy đâu là điểm mà tổ chức sẽ đi đến.
Vậy lãnh đạo là gì? Thế nào là một người lãnh đạo tốt?
Thế nào là một người lãnh đạo?
Leader là gì?
Lãnh đạo hay leader bắt nguồn từ 1 từ tiếng anh cổ ‘lædan’ có nghĩa là “người đi trước để hướng dẫn” Do vậy, từ lãnh đạo hay leader có thể gợi ra nhiều hình ảnh. Ví dụ:
- Một người lãnh đạo chính trị, theo đuôi đam mê và mục đích phục vụ cho đất nước
- Một người dẫn đầu đoàn thám hiểm dấn thân vào vùng hoang dã
- Một giám đốc điều hành đang đưa ra chiến lược cho tổ chức
Bài viết này tập trung bàn về lãnh đạo (leader) và kỹ năng lãnh đạo (leadership skill) tại nơi làm việc. Giáo sư về Quản trị, Michael Useem cho rằng rằng thay vì áp dụng cách tiếp cận truyền thống “từ trên xuống”, khả năng lãnh đạo hiệu quả nhất khi nó đi từ dưới đi lên. Và trong những nơi làm việc phức tạp, toàn cầu hóa ngày nay, khả năng lãnh đạo thường đến từ nhiều hướng.
Thật vậy, trong một số tổ chức, lãnh đạo có thể xuất phát từ vị trí giám sát có thể có ảnh hưởng lớn nhất. Xét cho cùng, người giám sát là người gần gũi nhất với công việc của các thành viên trong nhóm và với nhu cầu của khách hàng. Nhưng đôi khi, các cá nhân có khả năng sẽ tự đứng lên, đảm nhận vai trò lãnh đạo giữa toàn nhóm.
Lãnh đạo không còn được coi là một hoạt động đơn lẻ. Lãnh đạo phân tán, một mô hình bắt nguồn từ giáo dục, là một phương pháp lãnh đạo ngày càng phổ biến, đặc biệt là vì nhiều tổ chức ngày nay quá lớn và phức tạp để bất kỳ một nhà lãnh đạo nào có thể chỉ đạo một mình.
Vì sao kỹ năng lãnh đạo quan trọng?
Mọi tổ chức cần một lãnh đạo tốt, một tổ chức được lãnh đạo tốt hoạt động hiệu quả, có tính cạnh tranh và thích ứng tốt với thay đổi. Thành viên của những tổ chức này (những tổ chức được lãnh đạo tốt) có tầm nhìn rõ ràng về mục đích của tổ chức và lý do vì sao do đó sẽ gắn bó và làm việc có nhiều động lực hơn. Các tổ chức làm tốt việc đào tạo và phát triển những nhà lãnh đạo có xu hướng đạt lợi nhuận cao và phát triển nhanh trong dài hạn.
Thế nào là một lãnh đạo giỏi? 4 điều tạo nên 1 nhà lãnh đạo giỏi
Một nhà lãnh đạo giỏi hay một nhà lãnh đạo hiệu quả là người làm được 4 điều sau:
- Vẽ được tầm nhìn về tương lai
- Làm việc tốt với nhóm
- Giúp đỡ thành viên trong nhóm để tạo thành công chung
- Thể hiện tính linh hoạt
Chúng ta sẽ xem xét từng yếu tố chi tiết hơn.
1. Kỹ năng lãnh đạo tạo ra tầm nhìn
Tầm nhìn là một mô tả thực tế, thuyết phục và hấp dẫn về nơi bạn muốn đến trong tương lai. Tầm nhìn cung cấp định hướng, có ưu tiên rõ ràng và cung cấp các dấu hiệu cho sự thành công. Các nhà lãnh đạo luôn ghi nhớ tầm nhìn của họ trong khi hiểu được thực tế của hiện tại. Sau đó, họ thể hiện tầm nhìn đó trong mọi việc họ làm và tìm cách kết nối nó với hiệu suất của nhân viên để biến nó thành hiện thực.
Các nhà lãnh đạo xem xét ngành của họ có khả năng phát triển như thế nào và đối thủ cạnh tranh của họ có đang hoạt động như thế nào. Họ xem xét cách họ có thể đổi mới thành công và định hình doanh nghiệp cũng như chiến lược của họ để thành công trên thị trường trong tương lai. Và họ kiểm tra tầm nhìn của mình với các bên liên quan và bằng cách đánh giá những rủi ro chính bằng cách sử dụng các kỹ thuật như Phân tích tình huống.
Vì vậy, các nhà lãnh đạo luôn chủ động – giải quyết vấn đề, nhìn xa trông rộng và không hài lòng với mọi thứ như hiện tại. Một tầm nhìn hấp dẫn là một tầm nhìn mà mọi người có thể nhìn thấy, cảm nhận, hiểu được và nắm lấy. Các nhà lãnh đạo truyền cảm hứng cung cấp một bức tranh phong phú về tương lai sẽ như thế nào khi tầm nhìn của họ đã được hiện thực hóa. Họ kể những câu chuyện đầy cảm hứng và giải thích tầm nhìn của họ theo những cách mà mọi người có thể liên tưởng đến. Ở đây, lãnh đạo kết hợp khía cạnh phân tích của việc tạo ra tầm nhìn với niềm đam mê các giá trị được chia sẻ, tạo ra điều gì đó có ý nghĩa đối với những người mà họ lãnh đạo.
2. Kỹ năng lãnh đạo và làm việc nhóm tốt
Lãnh đạo không thể đạt được tầm nhìn của mình nếu không có sự đóng góp của người khác. Khả năng thúc đẩy và cộng tác với mọi người của lãnh đạo sẽ giúp họ thực hiện tầm nhìn đó. Do đó, phần lớn khả năng lãnh đạo hiệu quả dựa vào kỹ năng làm việc với người.
Lãnh đạo cần hiểu và tôn trọng những người trong nhóm với tư cách cá nhân, và biết cách phát huy những điều tốt nhất của mỗi người khi cả nhóm làm việc cùng nhau.
Lãnh đạo hiệu quả nhận ra và xem xét nhu cầu và quan điểm của mọi người ở các cấp độ. Người lãnh đạo chú ý đến cách mọi người cảm nhận về công việc của và động lực làm việc của từng thành viên trong nhóm để có thể thực hiện các việc làm thích hợp thúc đẩy sự gắn kết và phát triển của cá nhân và cả nhóm.
Người lãnh đạo hiệu quả ghi nhận thành tích của các thành viên trong nhóm và tìm cách thể hiện sự đánh giá để mọi người trong nhóm cảm thấy được trân trọng và thấy rằng sự đóng góp của họ được tổ chức ghi nhận.
Khả năng ủy quyền cho người khác và trao quyền cho nhân viên là một phẩm chất cần thiết của lãnh đạo. Trao quyền thành công có thể giải phóng lãnh đạo khỏi các hoạt động hàng ngày để tập trung vào chiến lược rộng lớn hơn, thông báo tầm nhìn với những ý tưởng mới và tạo động lực cho các thành viên trong nhóm.
Các nhà lãnh đạo hiệu quả cũng tìm kiếm tiềm năng lãnh đạo ở những người khác. Bằng cách phát triển các kỹ năng lãnh đạo trong nhóm của mình sẽ tạo ra một môi trường có thể đảm bảo thành công lâu dài cho tổ chức và từng thành viên trong nhóm. Kìm hãm nhân viên của bạn vì sợ mất quyền lực là một hình thức tự phá hoại.
3. Lãnh đạo hiệu quả – Kích hoạt Thành công
Sự nhiệt tình có thể tăng cao khi bắt đầu một dự án mới. Nhưng lãnh đạo phải đẫn đầu tổ chức để về đích và trang bị cho thành viên của tổ chức những công cụ phù hợp để đạt mục tiêu đề ra. Tổ chức cần thiết lập mục tiêu và những chỉ số cần thiết để đo lường mức độ hoàn thành mục tiêu. Bài viết của ACheckin về Quản trị hiệu suất và KPIs (Key Performance Indicators) giải thích chi tiết về cách thiết lập và đo lường mục tiêu. Ngoài ra ACheckin cũng giải thích chi tiết về OKRs (mục tiêu và kết quả then chốt) và mô hình OSGM để quản trị công ty.
Liên tục nhắc lại về tầm nhìn tổ chức, tận dụng mọi cơ hội để truyền đạt điều này và các mục tiêu liên quan một cách hấp dẫn và lôi cuốn có thể giúp mọi thứ đi sâu hơn và, nâng cao hiệu suất của tổ chức. Lãnh đạo cần đảm bảo công việc cần thiết được thực thi hiệu quả để mang lại kết quả phục vụ cho mục tiêu của tổ chức – bởi chính họ hoặc bằng cách ủy quyền cho một người quản lý hoặc một nhóm quản lý chuyên trách. Họ cũng sẽ trang bị cho các thành viên trong nhóm những kỹ năng và khả năng cần thiết để thực hiện công việc của họ để đạt được tầm nhìn của tổ chức. Họ thực hiện điều này bằng cách đưa ra và nhận phản hồi thường xuyên, đào tạo và huấn luyện mọi người, khuyến khích cộng tác và chia sẻ kỹ năng trong toàn tổ chức.
Quản lý thay đổi (Change Management) là một kỹ năng thiết yếu nữa đối với các lãnh đạo, vì việc giới thiệu và cung cấp tầm nhìn mới cho tổ chức có thể sẽ đòi hỏi thái độ, quy trình và vai trò mới đối với nhiều người, và cũng cần nhiều thời gian để điều chỉnh.
4. Lãnh đạo Linh hoạt
Lãnh đạo thích ứng – học cách và khi nào để điều chỉnh sự tập trung, và chấp nhận sự thay đổi của bản thân. Ví dụ, toàn cầu hóa kinh doanh là một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến cách thức lãnh đạo trong các tổ chức ngày nay, cùng với phong trào hướng tới môi trường ảo và hỗn hợp. Trở lại năm 2003, huấn luyện viên điều hành kiêm tác giả Marshall Goldsmith đã xác định năm đặc điểm mới nổi mà ông tin rằng sẽ ngày càng quan trọng đối với các nhà lãnh đạo tương lai. [2] Và chúng vẫn đúng cho đến ngày nay. Chúng có khả năng:
- Suy nghĩ toàn cầu.
- Đánh giá cao sự đa dạng văn hóa.
- Phát triển bí quyết công nghệ.
- Tạo dựng quan hệ đối tác.
- Chia sẻ khả năng lãnh đạo.
Lãnh đạo được hưởng lợi từ việc áp dụng các mô hình lãnh đạo khác nhau tùy thuộc vào bối cảnh. Ví dụ, khi làm việc với những người mới bắt đầu hoặc trong những tình huống cần quyết định nhanh chóng, phong cách chỉ đạo trực tiếp và thường xuyên là tốt nhất; mặt khác, một nhóm có kinh nghiệm sẽ cần được lãnh đạo một cách bình tĩnh và quản lý bằng quy trình. Tương tự, một số tình huống yêu cầu tập trung nhiều hơn vào nhiệm vụ hiện tại trong khi một số tình huống khác cần chú ý nhiều hơn vào việc xây dựng mối quan hệ trong tổ chức.
Các nhân viên ngày càng thích làm việc cho những nhà lãnh đạo đưa ra những thách thức và cơ hội phát triển tốt nhất cho cá nhân và văn hóa doanh nghiệp khiến việc ở lại công ty sẽ đem lại nhiều giá trị ngoài lương ổn định và an toàn trong cuộc sống. Phong cách lãnh đạo ít độc đoán và cởi mở có thể sẽ hiệu quả hơn trong trường hợp này; Quản lý thay đổi là một mô hình đặc biệt hữu dụng trong lãnh đạo hiện đại.
