Chúng tôi đã chứng kiến một số ví dụ cho suy thoái đạo đức nổi bật trong thời gian gần đây – vụ bê bối khí thải Volkswagen và những tranh cãi xung quanh dịch vụ xe công nghệ Uber. Những ví dụ này cho thấy những điều có thể xảy ra khi người đứng đầu một tổ chức không có tính đạo đức trong lãnh đạo (Ethical Leadership), cuối cùng phải trả giá bằng những tin tức tồi tệ hoặc một bản án.
Tuy nhiên, có nhiều nhà lãnh đạo khác đã nâng tầm và truyền cảm hứng cho nhóm của họ. Những nhà lãnh đạo có đạo đức này làm điều đúng đắn, vào đúng thời điểm, với những lý do đúng đắn. Họ đặt phẩm chất của người lãnh đạo lên hàng đầu – và nghiên cứu cho thấy rằng điều này khiến nhiều khả năng nhóm của họ sẽ trung thành, tận tâm và có đạo đức hơn.
Trong bài viết này, bạn sẽ cùng chúng tôi khám phá cách nâng cao tiêu chuẩn đạo đức cho bản thân, nhóm và doanh nghiệp của bạn.
Nguyên nhân nào dẫn đến suy thoái đạo đức?
Trước khi xem xét làm thế nào để trở thành một nhà lãnh đạo có đạo đức, điều hữu ích là xem xét điều gì có thể dẫn bạn đến sự thất bại về đạo đức.
Tác giả và chuyên gia về “Ethical Leadership” – Linda Fisher Thornton – đã chỉ ra một số yếu tố có thể dẫn đến suy thoái phẩm chất đạo đức của các nhà lãnh đạo.
Các nguyên nhân chủ quan bao gồm:
- Bỏ qua các ranh giới như giá trị tổ chức hoặc quy tắc ngành để chạy theo đám đông (“mọi người khác đang làm việc đó, tại sao tôi không thể?”)
- Thiếu tự chủ, thiếu chính kiến
Các nguyên nhân khách quan tới từ phía tổ chức bao gồm:
- Thiếu các mô hình vai trò tích cực
- Thiếu các tiêu chuẩn có hệ thống về hành vi và đào tạo
- Thiếu trách nhiệm giải trình
Bạn có thể khám phá thêm lý do đằng sau hành vi phi đạo đức của các tổ chức, chúng tôi có thể đề xuất “Seven Signs of Ethical Collapse” của Jennings.
Đọc thêm: Lãnh đạo đích thực là gì? 4 đặc điểm cốt lõi để trở thành nhà lãnh đạo đích thực
Làm thế nào để trở thành một nhà lãnh đạo có đạo đức?
Bây giờ, hãy xem qua 6 bước bạn có thể thực hiện để xác định các tiêu chuẩn phẩm chất đạo đức và bắt đầu đưa chúng vào thực tế.
1. Xác định Giá trị cốt lõi của tổ chức
Nhân viên của bạn có thể nhìn vào bạn để noi gương về phẩm chất của nhà lãnh đạo và những hành vi đạo đức (ethical leadership activities). Nhưng để làm được điều này, trước tiên bạn cần biết các giá trị cốt lõi của tổ chức để thể hiện chúng trong hoạt động kinh doanh hàng ngày.
Ví dụ, nhà sản xuất máy móc Deere & Co. đã được công nhận vào năm 2018 là một trong những công ty đạo đức nhất trên thế giới. Vì sao? Bởi vì nó cam kết duy trì các tiêu chuẩn cao nhất về danh dự và sự chính trực. Tất cả mọi người từ C-suite đến cửa hàng đều kinh doanh phù hợp với các giá trị cốt lõi của Deere.
Hy vọng rằng, giống như Deere, công ty của bạn cũng có những quy tắc rõ ràng về hành vi cho lãnh đạo và nhân viên. Các quy tắc này thường xuất phát từ sứ mệnh và tầm nhìn của tổ chức.
Bạn cần thông báo rõ ràng các quy tắc này cho toàn bộ nhân viên. Khi mọi người hiểu được lý do, nhiều khả năng họ sẽ cư xử phù hợp hơn.
2. Hiểu hệ giá trị của bản thân
Các nhà lãnh đạo giỏi luôn tuân theo các giá trị cá nhân cũng như giá trị tổ chức.
Để xem bạn đã thực sự có hệ giá trị đó hay chưa, hãy tự hỏi bản thân:
- Tiêu chuẩn hành vi nào thực sự quan trọng đối với công ty của tôi?
- Tôi ngưỡng mộ những giá trị cụ thể nào ở một số nhà lãnh đạo nhất định? Tôi có sở hữu những giá trị đó không?
- Tôi sẽ vẫn sống theo những giá trị đó, ngay cả khi chúng khiến tôi gặp bất lợi trên thương trường?
3. Tạo ra môi trường phù hợp
Khi bạn chắc chắn về các giá trị doanh nghiệp và cá nhân của mình, bạn có thể bắt đầu tạo môi trường phù hợp cho tổ chức.
Một lần nữa, trở thành một hình mẫu tốt là cách tốt nhất để làm điều này. Mọi người sẽ thực hành quy tắc hành vi bằng cách noi gương bạn. Đến lượt họ, họ sẽ tiếp tục làm gương cho người khác.
Ví dụ, nếu công ty của bạn coi trọng sự trung thực, hãy đảm bảo chứng minh điều đó bằng cách minh bạch thông tin. Nếu công ty của bạn coi trọng quyền tự do ngôn luận, cần cho phép các nhân viên trao đổi cởi mở ý kiến của họ.
Tiếp theo, có quy tắc chắc chắn có chế tài. Đảm bảo rằng nhân viên của bạn biết hậu quả của việc vi phạm quy tắc về hành vi đạo đức – ethical leadership activities. Những hậu quả này không cần phải trừng phạt, nhưng chúng sẽ nhắc nhở mọi người về các tiêu chuẩn.
Bên cạnh đó, xem xét khen thưởng các thành viên luôn hành động theo các giá trị của công ty cũng rất quan trọng. Ngay cả một lời “cảm ơn” đơn giản cũng có thể sẽ được đánh giá cao. Việc chia sẻ các ví dụ về các thành viên trong nhóm đã thực hiện đạo đức đúng đắn có thể củng cố và truyền đạt các giá trị một cách mạnh mẽ.
4. Nhận ra tình huống khó xử về đạo đức
Hãy tưởng tượng tình huống này: bạn đang tham gia một cuộc họp với các giám đốc điều hành hàng đầu khác và một trong những đồng nghiệp của bạn đang phóng đại quá mức thành tích của nhóm anh ta.
Bạn sẽ làm gì? Bạn nên hỗ trợ anh ta, hay nói sự thật với các giám đốc điều hành khác?
Chúng ta thường phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn ở nơi làm việc, nhưng hầu hết các tình huống về đạo đức thường khó xử hơn. Vậy, làm thế nào để bạn nhận ra chúng?
- Xác định các tình huống “kích hoạt” ví dụ như mua bán, tuyển dụng, sa thải, thăng chức và tính toán tiền thưởng
- Lắng nghe “tiếng nói bên trong” của bạn. Lương tâm của bạn có thể cho bạn biết khi có điều gì đó không đúng, tạo ra cảm giác bất an.
Nếu một tình huống nào đó khiến bạn không thoải mái hoặc đi ngược lại với một trong những giá trị cốt lõi hoặc niềm tin của bạn, hãy dừng lại và suy nghĩ thấu đáo mọi thứ trước khi tiếp tục.
5. Đối phó với các tình huống khó xử về đạo đức
Nhận ra tình huống có vấn đề về đạo đức là một chuyện. Tuy nhiên, quyết định phải làm gì với chúng lại là một việc khó hơn. Ngay cả khi bạn biết mình phải làm gì, việc thực hiện nó có thể rất khó khăn.
Có một số cách để đối phó với tình huống khó xử về đạo đức:
- Hình dung các tình huống lý thuyết và chuẩn bị trước kịch bản. Điều này có thể giúp bạn gác lại cảm xúc của mình và quyết định những gì cần làm trong thực tế
Đọc thêm: Lãnh đạo cảm xúc là gì? Cách ứng dụng trong quản lý nhân sự
- Cân nhắc bằng chứng bằng cách điều tra và đánh giá xem ai đó có hành vi trái đạo đức hay không trước khi hành động
- Đánh giá lại quyết định của bạn trước khi bạn hành động
- Nhận ý kiến đóng góp từ những người khác có thể giúp bạn đánh giá tình huống hợp lý hơn và đưa ra quyết định có chất lượng hơn. Rốt cuộc, ngay cả những nhà lãnh đạo cấp cao nhất cũng cần lời khuyên trong những tình huống khó khăn. Chỉ cần đảm bảo tránh “Groupthink” (hiện tượng đưa ra quyết định dựa trên mục tiêu không muốn làm phật lòng ai trong nhóm).
6. Hãy can đảm
Đôi khi, bạn sẽ tự hỏi liệu bạn có làm đúng hay không. Ngay cả khi chắc chắn bạn đã đúng, vẫn có thể xảy ra những hậu quả khó chịu từ quyết định đó.
Vì thế, đôi khi bạn sẽ cảm thấy thật khó khăn khi phải duy trì phẩm chất đạo đức của người lãnh đạo – Ethical Leadership. Tuy nhiên, những tình huống này sẽ dạy bạn cách tin tưởng vào bản thân.
Kết luận
Để duy trì phẩm chất đạo đức, người lãnh đạo cần có cả sự can đảm và niềm tin. Ethical Leadership là làm điều đúng đắn, ngay cả khi nó không dễ dàng.
Quy trình để trở thành người lãnh đạo có đạo đức bắt đầu từ việc xác định giá trị cốt lõi, sau đó thiết lập quy tắc, rèn luyện bản thân để ứng phó với những trường hợp vi phạm.
Hành động luôn có giá trị lớn hơn lời nói. Vì vậy, hãy sở hữu phẩm chất đạo đức của người lãnh đạo – và truyền cảm hứng cho những người xung quanh.
